365betÓéÀÖ

Essay name: Shringara-manjari Katha (translation and notes)

Author: Kumari Kalpalata K. Munshi

An English translation of the Shringara-manjari Katha by Bhojadeva. This detailed study includes four sections including an introduction the Sanskrit text, an English translation, notes, index of rare words and an index of maxims.

Page 152 of: Shringara-manjari Katha (translation and notes)

Page:

152 (of 314)


External source: Shodhganga (Repository of Indian theses)


Download the PDF file of the original publication


Warning! Page nr. 152 has not been proofread.

शà¥à¤°à¥€à¤­à¥‹à¤œà¤¦à¥‡à¤µ विरचितà¤�
( [Å›rÄ«bhojadeva viracitÄ
(
]
3)
(4)
३९
पà¥à¤°à¤µà¤¿à¤•ीरà¥à¤£à¤šà¤¿à¤•चकारà¥à¤¤à¤¸à¥à¤µà¤°à¤¾à¤®à¥à¤¬à¥à¤°à¥à¤¹à¤°à¤®à¤£à¥€à¤¯à¤‚ तनà¥à¤®à¤§à¥à¤¯à¤­à¤¾à¤—मालोकयनà¥à¤¤à¥€ महां [39
pravikÄ«rṇacikacakÄrtasvarÄmburuharamaṇīyaá¹� tanmadhyabhÄgamÄlokayantÄ« mahÄá¹�
]
".... तावतà¥à¤¤à¤¦à¥‡à¤•देशà¥�
नेतà¥à¤°à¤¨à¤¿à¤°à¥à¤®à¤¿à¤¤ विसà¥à¤¤à¤¾à¤°à¤¿à¤•ाशी (सी [³ÙÄå±¹²¹³Ù³Ù²¹»å±ð°ì²¹»å±ðÅ›±ð
netranirmita vistÄrikÄśī (sÄ«
]
?) नाà¤� दीरà¥à¤˜à¥‹à¤·à¥à¤£à¤¨à¤� शà¥à¤µà¤¾à¤¸à¤—à¥à¤²à¤ªà¤¿à¤¤à¤§à¥‚सराधरà¤� कपोलारà¥à¤ªà¤¿à¤¤-
करतलतयोतà¥à¤¸à¤ªà¥à¤ªà¤¿à¤­à¤¿à¤°à¥à¤¨à¤– मयूखैरेकशà¥à¤°à¤µà¤£à¤¨à¤¿à¤¹à¤¿à¤¤à¤®à¤£à¤¿à¤­à¥‚षणामिà¤� à¤� [nÄá¹� dÄ«rghoṣṇani Å›vÄsaglapitadhÅ«sarÄdharada kapolÄrpita-
karatalatayotsappibhirnakha mayÅ«khairekaÅ›ravaṇanihitamaṇibhūṣaṇÄmiva a
]
"
****
.रिणो
मà¥à¤¹à¥à¤°à¥à¤®à¥à¤¹à¥à¤� करतलपरामृषà¥à¤Ÿà¤¾à¤¶à¥à¤°à¥à¤¤à¤¯à¤¾ विगतशोणिमà¥à¤¨à¥‹ नयनयà¥à¤—लसà¥à¤¯ पà¥à¤°à¤­à¤¯à¤¾ विरचित [°ù¾±á¹‡o
muhurmuhuá¸� karatalaparÄmṛṣṭÄÅ›rutayÄ vigataÅ›oṇimno nayanayugalasya prabhayÄ viracita
]
"
[ F. 66. A ]............ विसरà¤� मलदनà¥à¤¤à¤•ानà¥à¤¤à¤¿à¤šà¥à¤›à¤²à¤¾à¤¦à¥à¤°à¤¸à¤¿ नà¥à¤¯à¤¸à¥à¤¤à¥ˆà¤•मà¥à¤•à¥à¤•ालतामिवातिखेद-
वशातà¥à¤ªà¤°à¥à¤¯à¤¾à¤¯à¤¤à¤� करतलकलित [visarada maladantakÄnticchalÄdurasi nyastaikamukkÄlatÄmivÄtikheda-
vaÅ›ÄtparyÄyataá¸� karatalakalita
]
" धरदलपà¥à¤°à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤¸à¥à¤¯ विसà¥à¤¤à¤¾à¤°à¤¿à¤£à¥€à¤­à¤¿à¤� पà¥à¤°à¤­à¤¾à¤­à¤¿à¤ƒ
कलितशोणमणिकङà¥à¤•णामिà¤� कमलभà¥à¤°à¤®à¤¾ लयà¤� विरचितेनà¥à¤¦à¥à¤°à¤¨à¥€à¤²à¤¨à¥‚पà¥à¤°à¤¾à¤®à¤¿à¤µ
निराभरणमपि साभरणतयेवातिरमणीया�
( [dharadalaprÄntasya vistÄriṇībhiá¸� prabhÄbhiá¸�
kalitaÅ›oṇamaṇikaá¹…kaṇÄmiva kamalabhramÄ layÄ viracitendranÄ«lanÅ«purÄmiva
nirÄbharaṇamapi sÄbharaṇatayevÄtiramaṇīyÄá¹�
(
]
2)
(3)
चà¥à¤›à¤¾à¤µà¤¦à¤¾à¤¤à¤µà¤¸à¤¨à¤¾à¤µà¥ƒà¤¤à¤¶à¤°à¥€à¤°à¤¾à¤�
( [³¦³¦³óÄå±¹²¹»åÄå³Ù²¹±¹²¹²õ²¹²ÔÄ屹ṛt²¹Å›²¹°ùÄ«°ùÄåá¹�
(
]
5)
अनà¥à¤¯-
चनà¥à¤¦à¥à¤°à¤®à¤£à¥à¤¡à¤²à¤¾à¤§à¤¿à¤¦à¥‡à¤µà¤¤à¤¾à¤®à¤¿à¤µ जà¥à¤¯à¥‹à¤¤à¥à¤¸à¥à¤¨à¤¾à¤¨à¥à¤¤à¤°à¤¿à¤¤à¤¾à¤µà¤¯à¤µà¤¾à¤‚ किञà¥à¤šà¤¿à¤¦à¥à¤šà¥à¤›à¥‚ना [anya-
candramaṇá¸alÄdhidevatÄmiva jyotsnÄntaritÄvayavÄá¹� kiñciducchÅ«nÄ
]
""
तथासà¥à¤¯à¤� नातिदूरवरà¥à¤¤à¤¿à¤¨à¤‚ तà¥à¤°à¤¿à¤­à¥à¤µà¤¨à¤²à¤²à¤¾à¤®à¤­à¥‚तमदृषà¥à¤Ÿà¤ªà¥‚रà¥à¤µà¤®à¤¨à¤¾à¤–à¥à¤¯à¤¾à¤¤ चरमासनà¤�
रà¥à¤¯à¥à¤ªà¥à¤¤à¤—ारà¥à¤¤à¥à¤®à¤¤à¤°à¤¤à¥à¤¨à¤•ानà¥à¤¤à¤¿à¤µà¤¿à¤¸à¤°à¥ˆà¤°à¥à¤¬à¤¿à¤¸à¤°à¥‹à¤°à¥à¤­à¤¿à¤ƒ संवलितविपà¥à¤²à¥‹à¤� à¤� सà¥à¤¥à¤²à¤®à¤¨à¥à¤¤à¤°à¥à¤¦à¥€à¤ªà¥à¤¯à¤®à¤� [ [tathÄsyÄ nÄtidÅ«ravartinaá¹� tribhuvanalalÄmabhÅ«tamadṛṣṭapÅ«rvamanÄkhyÄta caramÄsanÄ
ryuptagÄrutmataratnakÄntivisarairbisarorubhiá¸� saṃvalitavipulora á¸� sthalamantardÄ«pyamÄ [
]
F. 66. B
.`यं à¤� यथाऽसà¥à¤®à¤¾à¤•ं तदापृचà¥à¤›à¤¾à¤®à¤� किमपà¤� कथà¥à¤¯à¤¤à¤¾à¤®à¥, निरà¥à¤£à¤¯à¥ˆà¤¸à¥à¤¤à¥à¤­à¤�
वेतà¥à¤°à¤²à¤¤à¤¿à¤•ं पà¥à¤°à¥à¤·à¤µà¤¿à¤¶à¥‡à¤·à¤®à¤µà¤¶à¥à¤�.
[yaá¹� ca yathÄ'smÄkaá¹� tadÄpá¹›cchÄmaá¸� kimapi kathyatÄm, nirṇayaistubhava
vetralatika� puruṣaviśeṣamavaśya.
]
****
....
(L)
.......
...
(2)
.मदेवपादानामपà¤� रहसà¥à¤¯à¤‚ तेनातिरहसà¥à¤¯à¥‡à¤�
भवितवà¥à¤¯à¤®à¥� à¥� तदà¤� [madevapÄdÄnÄmapi rahasyaá¹� tenÄtirahasyena
bhavitavyam | tadÄ
]
…â¶Ä¦â¶Ä¦â¶Ä¦â¶Ä�..संपà¥à¤°à¤§à¤¾à¤°à¥à¤¯ पà¥à¤°à¤šà¤²à¤¿à¤¤à¤¾, à¤� तावदतà¥à¤� à¤� सनà¥à¤¨à¤¿à¤µà¥‡à¤¶ ..
दà¥à¤­à¥à¤¤à¤®à¤¿à¤¦à¤� यदजà¥à¤žà¤¾à¤¤à¤¯à¤¾à¤¤à¤� ( ( ) मपरिचिताविदितशà¤�
.....
( [saṃpradhÄrya pracalitÄ, sa tÄvadatra na sanniveÅ›a ..
dbhutamidaá¹� yadajñÄtayÄti ( ( ) maparicitÄviditaÅ›i
.....
(
]
4)
ममाधिक� मनसि कोपः पद�-
दातॠà¥� अथ तयोरमपरमपरà¤� पà¥à¤°à¥à¤·à¤‚ कथमावरà¥à¤œà¤¯à¤¤à¤� मिदमभà¥à¤¯à¤§à¤¾à¤¯à¤� - [mamÄdhikaá¹� manasi kopaá¸� padama-
dÄt | atha tayoramaparamaparaá¹� puruá¹£aá¹� kathamÄvarjayati midamabhyadhÄyi -
]
' भदà¥à¤°à¥�
देवदतà¥à¤¤à¥‡ [bhadre
devadatte
]
! तà¥à¤µà¤®à¤¤à¤¿à¤µà¤¿à¤¦à¤—à¥à¤§à¤� पà¥à¤�....... मसà¥à¤¯ समरà¥à¤ªà¥à¤¯à¤¤à¥� à¥� कथà¤� वा गà¥à¤°à¤¾à¤®à¥à¤¯à¤µà¥ƒà¤¤à¥à¤¤à¤�...
कलहकà¥à¤ªà¤¿à¤¤à¤¯à¥‹à¤°à¥à¤µà¤¿à¤˜à¤Ÿà¤¿à¤¤à¤¯à¥‹à¤°à¥à¤˜à¤Ÿà¤¨à¤¾[ [tvamatividagdhÄ pra....... masya samarpyate | kathaá¹� vÄ grÄmyavá¹›tti...
°ì²¹±ô²¹³ó²¹°ì³Ü±è¾±³Ù²¹²â´Ç°ù±¹¾±²µ³ó²¹á¹­i³Ù²¹²â´Ç°ù²µ³ó²¹á¹­a²ÔÄå°Ú
]
F. 67. A ] ...... कादनà¥à¤§à¤¤à¤®à¤¸à¤¾à¤¨à¥à¤®à¥‹à¤¹à¤¾à¤¦à¤¿à¤� निःसृतà¥�
.तभागावलमà¥à¤¬à¤¿à¤­à¤¿à¤¸à¥à¤¤à¥à¤¹à¤¿à¤¨à¤§à¤µà¤²à¥ˆà¤� मलमà¥à¤•à¥à¤¤à¤¾à¤«à¤²à¤¦à¤¾à¤�
�..
.....
[kÄdandhatamasÄnmohÄdiva niḥsá¹›te
.tabhÄgÄvalambibhistuhinadhavalaira malamuktÄphaladÄma
va..
.....
]
â€� पà¥à¤°à¤£à¤�-
[±è°ù²¹á¹‡a²â²¹-
]
"तासà¥à¤µà¤¿à¤� पà¥à¤°à¤¾à¤¸à¤¾à¤¦à¤ªà¤™à¥à¤•िषॠà¥�
( [tÄsviva prÄsÄdapaá¹…kiá¹£u |
(
]
3)
मà¥à¤ªà¤²à¤•à¥à¤·à¥à¤¯à¤®à¤¾à¤£à¤®à¥, सà¥à¤«à¥‡à¤Ÿà¤¿à¤•कà¥à¤Ÿà¥à¤Ÿà¤¿à¤®à¤¤à¤²à¤ªà¥à¤°à¤¤à¤¿à¤¬à¤¿à¤®à¥à¤¬à¤¿à¤¤à¥ˆà¤°à¥à¤ª [mupalaká¹£yamÄṇam, spheá¹­ikakuá¹­á¹­imatalapratibimbitairupa ] "अमृतकरकिरण-
कूरà¥à¤¬à¤•ैरिव धवलितेषॠभà¥à¤µà¤¨ लिभङà¥à¤—िकाभिरà¥à¤µà¤¿à¤°à¤šà¥à¤¯à¤®à¤¾à¤¨ कमलशयनीयमà¥� (
रूढो भटà¥à¤Ÿà¤®à¤¾à¤¤à¥ƒà¤—à¥à¤ªà¥à¤¤à¤ªà¥à¤°à¤­à¥ƒà¤¤à¤¿à¤� कतिपयातिविदगà¥à¤§à¤ªà¥à¤°à¤£à¤¯à¤¿à¤¤à¤ƒ सविमानपरà¥à¤¯à¤¨à¥à¤¤à¤®à¤®à¤²à¤®à¥à¤•à¥à¤¤à¤¾-
फलà¤�. सलगोषà¥à¤ à¥€à¤� कà¥à¤°à¥à¤µà¤¾à¤£à¤¸à¥à¤¤à¤¾à¤®à¤¾à¤¬à¤­à¤¾à¤·à¥‡ - [²¹³¾á¹›t²¹°ì²¹°ù²¹°ì¾±°ù²¹á¹‡a-
kÅ«rbakairiva dhavaliteá¹£u bhuvana libhaá¹…gikÄbhirviracyamÄna kamalaÅ›ayanÄ«yam (
rÅ«á¸ho bhaá¹­á¹­amÄtá¹›guptaprabhá¹›tiá¸� katipayÄtividagdhapraṇayitaá¸� savimÄnaparyantamamalamuktÄ-
phalÄ. salagoṣṭhÄ«á¸� kurvÄṇastÄmÄbabhÄá¹£e -
]
'देवदतà¥à¤¤à¥‡ [devadatte ] ! जनà¥à¤®à¤¨à¤ƒ पà¥à¤°à¤­à¥ƒà¤¤à¤� मद..
....
( [janmana� prabhṛti mada..
....
(
]
4)
(5)
यà¥à¤•à¥à¤¤à¤‚ विरहमिà¤� मूरà¥à¤¤à¤¿à¤®à¤¨à¥à¤¤ [ [yuktaá¹� virahamiva mÅ«rtimanta [] I. 67. B] यथà¤� भवति तथà¤� तà¥à¤µà¤¯à¤� विधातवà¥à¤¯à¤®à¤¿à¤¤à¥à¤�-
भिधाà¤� विरतवचसि तसà¥à¤¯à¤¾à¤®à¤¾à¤¸à¤¾à¤¦à¤¿à¤¤à¤¾à¤µà¤¸à¤°à¤� सोऽपà¥à¤¯à¤µà¤¾à¤¦à¥€à¤¤à¥ - [yathÄ bhavati tathÄ tvayÄ vidhÄtavyamitya-
bhidhÄya viratavacasi tasyÄmÄsÄditÄvasaraá¸� so'pyavÄdÄ«t -
]
'भदà¥à¤°à¥� देवदतà¥à¤¤à¥‡ [bhadre devadatte ] ! तà¥à¤µà¤®à¥‡à¤µà¤¾à¤®à¥à¤®à¤°à¥à¤�
घटयितà¥à¤� समरà¥à¤¥à¤¾ [³Ù±¹²¹³¾±ð±¹Äå³¾³Ü³¾²¹°ù³Ù³ó²¹
ghaá¹­ayituá¹� samarthÄ
]
" सीति à¥� अतà¥� महतà¥à¤¯à¤¾à¤¶à¤¯à¤¾à¤½à¤¸à¥à¤®à¤¾à¤­à¤¿à¤°à¤¾ [ ना ]यिता à¥� [sÄ«ti | ato mahatyÄÅ›ayÄ'smÄbhirÄ [ nÄ ]yitÄ | ] ' ततà¤� à¤� मयà¤�
समà¥à¤¤à¥à¤ªà¤¨à¥à¤¨à¤¦à¥à¤µà¤¿à¤—à¥à¤£à¤¤à¤°à¤•ोपयाऽभà¥à¤¯à¤§à¤¾à¤¯à¤� - [tataá¸� sa mayÄ
samutpannadviguṇatarakopayÄ'bhyadhÄyi -
]
' किमहà¤� सà¥à¤¤à¥à¤°à¥€ à¤� भवामà¥à¤¯à¥à¤¤ तà¥à¤µà¤¦à¥€à¤¯à¤¾ दासी येà¤�
सà¥à¤µà¤¦à¥€à¤¯à¤‚ दूतà¥à¤¯à¤‚ [kimahaá¹� strÄ« na bhavÄmyuta tvadÄ«yÄ dÄsÄ« yena
svadīya� dūtya�
]
" करोमà¤� [karomi ] ?' इतà¥à¤¯à¤­à¤¿à¤¹à¤¿à¤¤à¥‡, तेà¤� साधिकà¥à¤·à¥‡à¤ªà¤®à¤¹à¤‚ पà¥à¤°à¤ƒ पà¥à¤°à¤•à¥à¤·à¤¿à¤ªà¥à¤¤à¤¾à¤‚ वेतà¥à¤°à¤²à¤¤à¤¾à¤®à¤¾à¤¦à¤¾à¤�-
ताडिताऽसà¥à¤®à¤� à¥� ततà¥à¤ªà¥à¤°à¤¹à¤¾à¤°à¤µà¥‡à¤¦à¤¨à¤¾à¤•à¥à¤²à¤¿à¤¤à¤¯à¤� à¤� मयà¤� [ityabhihite, tena sÄdhiká¹£epamahaá¹� puraá¸� praká¹£iptÄá¹� vetralatÄmÄdÄya-
tÄá¸itÄ'smi | tatprahÄravedanÄkulitayÄ ca mayÄ
]
"तà¥à¤°à¤¿à¤­à¥à¤µà¤¨à¤µà¤¿à¤œà¤¯à¤¿à¤¨à¥� [tribhuvanavijayino ] "विकà¥à¤°à¤®à¤¾à¤¦à¤¿à¤¤à¥à¤¯-
देवसà¥à¤¯ चरणौ मम शरणमà¥� [±¹¾±°ì°ù²¹³¾Äå»å¾±³Ù²â²¹-
devasya caraṇau mama śaraṇam
]
" इतà¤� मà¥à¤à¤¹à¥à¤°à¥à¤®à¥à¤¹à¥à¤°à¤­à¥à¤¯à¤§à¤¾à¤¯à¤� à¥� ततà¥� नूनमनयà¤� सà¥à¤®à¥ƒà¤¤à¤®à¤¾à¤¤à¥à¤°à¥‹à¤½à¤ªà¤¿
à¥� ६७तमसà¥à¤� पतà¥à¤°à¤¸à¥à¤� तà¥à¤°à¥à¤Ÿà¤¿à¤¤à¤¤à¥à¤µà¤¾à¤¦à¤¿à¤®à¤¾à¤¨à¥à¤¯à¥‡à¤µ वाकà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¤¿ पठितà¥à¤‚ शकà¥à¤¯à¤¾à¤¨à¤� à¥�
à¥� मà¥à¤¹à¥à¤°à¥à¤­à¤°à¤­à¥à¤� à¥�
[iti muṃhurmuhurabhyadhÄyi | tato nÅ«namanayÄ smá¹›tamÄtro'pi
2 67tamasya patrasya truá¹­itatvÄdimÄnyeva vÄkyÄni paá¹­hituá¹� Å›akyÄni |
5 muhurbharabhya |
]
0 १� रारूति� �
à¥� सà¥à¤ªà¤Ÿà¤¿à¤• à¥�
à¥� निरà¥à¤¨à¤¯ à¥�



[rÄrÅ«tiá¸� |
4 spaá¹­ika |
3 nirnaya |



]

Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: