Moksopaya [sanskrit]
192,019 words | ISBN-10: 8120831470 | ISBN-13: 9788120831476
This Sanskrit edition of the Moksopaya. It is a large philosophical text dealing with “the science of liberation�. Similar to the Yoga-vasistha in content, the Mokshopaya-shastra was likely its predecessor, said to contain 30,000 shlokas (metrical verses). One of the core philosophies of the texts teaches the non-existence of cognitive objects; while holding such a view leads to an attitude of dispassion towards worldly matters.
Chapter 190
satyÄvabodhopadeÅ›o nÄma sargaá¸� |
navatyuttaraśatatama� sarga� |
±¹²¹²õ¾±á¹£á¹³ó²¹á¸� |
svapauruá¹£eṇa svadhiyÄ satsaá¹…gamavikÄsayÄ |
yadi nÄnÄ«yate jñatvaá¹� tadupÄyo'sti netaraá¸� || 1 ||
[Analyze grammar]
akalpitaá¹� kalpitaá¹� ca pratikalpanayÄ svayÄ |
tadevÄnyatvamÄdatte viá¹£atvamamá¹›taá¹� yathÄ || 2 ||
[Analyze grammar]
kalpanÄ cÄkalpanÄntÄ muktatÄ tyaktakalpanam |
etacca bhogasantyÄgapÅ«rvaá¹� sidhyati nÄnyathÄ || 3 ||
[Analyze grammar]
vacasÄ manasÄ cÄntaśśabdÄrthÄvavibhÄvayan |
ya Äste vardhate tasya kalpanopaÅ›amaśśanaiá¸� || 4 ||
[Analyze grammar]
varjayitvÄhamityeva nÄvidyÄstÄ«tarÄtmikÄ |
Å›Änte tvabhÄvanÄdasminnÄnyo moká¹£o'sti kaÅ›cana || 5 ||
[Analyze grammar]
ahambhÄvamathÄdehaá¹� kiñcicchrayasi naÅ›yasi |
jagadÄdau ciraá¹� tasmiṃstyakte Å›Ämyasi sidhyasi || 6 ||
[Analyze grammar]
acetanÄdidaá¹� sarvaá¹� sadevÄsadiva sthitam |
Å›Äntaá¹� yasyopalasyeva namastasmai mahÄtmane || 7 ||
[Analyze grammar]
acetanÄdidaá¹� sarvamupalasyeva Å›Ämyati |
śūnyÄkhyÄntaá¸� parÄlÄ«nacittasyÄcittabhÄvanÄt || 8 ||
[Analyze grammar]
idamastvatha vÄ mÄstu cetitaá¹� duḥkhavá¹›ddhaye |
acetitaá¹� sukhÄyÄntaracetanamacetanÄt || 9 ||
[Analyze grammar]
dvau vyÄdhÄ« dehino ghorÄvayaá¹� lokastathÄ paraá¸� |
yÄbhyÄá¹� ghorÄṇi duḥkhÄni bhuá¹…kte sarvatra pÄ«á¸itaá¸� || 10 ||
[Analyze grammar]
ihaloke yatante'jÃ±Ä vyÄdhau bhogadurauá¹£adhaiá¸� |
ÄjÄ«vitaá¹� yathÄÅ›akti cikitsÄ nÄparÄmaye || 11 ||
[Analyze grammar]
paralokamahÄvyÄdhau prayatante cikitsitum |
Å›amasatsaá¹…gabodhÄdyairamá¹›taiá¸� puruá¹£ottamÄá¸� || 12 ||
[Analyze grammar]
paralokacikitsÄyÄá¹� sÄvadhÄnÄ bhavanti ye |
moká¹£amÄrgamahecchÄyÄá¹� Å›amayuktyÄ jayanti te || 13 ||
[Analyze grammar]
ihaiva narakavyÄdheÅ›cikitsÄá¹� na karoti yaá¸� |
gatvÄ nirauá¹£adhaá¹� sthÄnaá¹� sa rogÄ« kiá¹� kariá¹£yati || 14 ||
[Analyze grammar]
ihalokacikitsÄbhirjÄ«vitaá¹� yÄtu mÄ ká¹£ayam |
Ätmajñatauá¹£adhairajñÄá¸� paralokaÅ›cikitsyatÄm || 15 ||
[Analyze grammar]
Äå²â³Ü°ù±¹Äå²â³Ü³¦²¹±ô²¹³Ù±è²¹³Ù³Ù°ù²¹±ô²¹³¾²úÄå³¾²ú³Ü°ì²¹á¹‡a²ú³ó²¹á¹…g³Ü°ù²¹³¾ |
paralokamahÄvyÄdhiryatnenÄÅ›u cikitsyatÄm || 16 ||
[Analyze grammar]
paralokamahÄvyÄdhau yatnenÄÅ›u cikitsite |
dṛṣá¹alokamayo vyÄdhiá¸� svayamÄśūpaÅ›Ämyati || 17 ||
[Analyze grammar]
saṃvinmÄtraá¹� vidurjantuá¹� tasya prasaraṇaá¹� jagat |
paramÄṇūdare'pyasti tacchailaÅ›atavistaram || 18 ||
[Analyze grammar]
yatsaṃvidaá¸� prasaraṇaá¹� rÅ«pÄlokamanÄṃsi tat |
vyomanyevÄnubhÅ«yante nÄtaá¸� satyo jagadbhramaá¸� || 19 ||
[Analyze grammar]
pralayeá¹£vapi dṛṣá¹eá¹£u jagaddṛśyÄbhravibhramÄá¸� |
na naÅ›yanti na jÄyante bhrÄntimÄtraikarÅ«piṇaá¸� || 20 ||
[Analyze grammar]
bhogapaá¹…kÄrṇave magna ÄtmÄ nottÄryate yadi |
svapauruá¹£acamatká¹›tyÄ tadupÄyo'sti netaraá¸� || 21 ||
[Analyze grammar]
ajitÄtmÄ jano mÅ«á¸ho rÅ«á¸ho bhogaikakardame |
ÄpadÄá¹� pÄtratÄmeti payasÄmiva sÄgaraá¸� || 22 ||
[Analyze grammar]
jÄ«vitasya yathÄ bÄlyaá¹� dṛṣá¹aá¹� prathamakalpitam |
nirvÄṇasya tathÄ bhogasantyÄgo rÄgaÅ›Äntidaá¸� || 23 ||
[Analyze grammar]
tajjñasya jÄ«vitanadÄ« sakallolÄpyasambhramÄ |
samaá¹� vahati somyaiva citrasaṃstheva nÄ«rasÄ || 24 ||
[Analyze grammar]
ajñajÄ«vitanadyastu rasenÄtyantabhīṣaṇÄḥ |
ÄvartÄvá¹›ttiviká¹£obhakallolÄá¸� sahavÄhinaá¸� || 25 ||
[Analyze grammar]
sargavegÄá¸� pravalganti saṃvitprasaraleÅ›akÄá¸� |
»å±¹¾±³¦²¹²Ô»å°ù²¹²úÄå±ô²¹±¹±ð³ÙÄå±ô²¹³¾á¹›gÄå³¾²ú³Ü²õ±¹²¹±è²Ô²¹³¾´Ç³ó²¹±¹²¹³Ù || 26 ||
[Analyze grammar]
saṃvidvÄritaraá¹…gaughÄ bhÄnti sargÄá¸� sahasraÅ›aá¸� |
vicÄritÄstvasatyÄste satyÄstvanubhavabhramÄt || 27 ||
[Analyze grammar]
jagantyÄkÄÅ›akoÅ›e'pi saṃvitprasaraṇabhramÄt |
santÄ«vÄpyanubhÅ«yante na tu satyÄni tÄni hi || 28 ||
[Analyze grammar]
saṃvidvikÄsapayaso budbudaá¸� sargavibhramaá¸� |
²¹³ó²¹³¾¾±³Ù²âÄå»å¾±²õ²¹»å²ú³óÄå±¹²¹±¹¾±°ìÄå°ùÄå°ìÄå°ù²¹°ùÅ«±è²¹±¹Äå²Ô || 29 ||
[Analyze grammar]
saṃvinnirvÄṇamajagatsaṃvidunmÄ«lanaá¹� jagat |
nÄntarna bÄhyaá¹� nÄsatyaá¹� na satyaá¹� sarvameva tat || 30 ||
[Analyze grammar]
³¦¾±»å°ùÅ«±è²¹³¾²¹Âá²¹³¾²¹±¹²â²¹°ì³Ù²¹³¾±ð°ì²¹³¾²¹±¹²â²¹²â²¹³¾Ä«Å›±¹²¹°ù²¹³¾ |
svatvabhÄvatvarahitaá¹� brahma Å›ÄntÄtma khÄdapi || 31 ||
[Analyze grammar]
brahmaṇo nissvabhÄvasya sargasaṃvedane svataá¸� |
spandane pavanasyeva kÄraṇaá¹� nopayujyate || 32 ||
[Analyze grammar]
svapnÄnubhavavadbhÄnti brahmÄbdhau brahmavÄ«cayaá¸� |
sargatÄ vastutastvatra na svapno na ca sargatÄ || 33 ||
[Analyze grammar]
ekameva nirÄbhÄsamacittvamajaá¸aá¹� samam |
na sannÄsanna khaá¹� nÄkhamidamadvayamavyayam || 34 ||
[Analyze grammar]
yathÄsthitasyaiva sato yasyÄsaṃvedanÄtmakam |
saṃvitpraÅ›amanaá¹� jÄtaá¹� tamÄhurmunisattamam || 35 ||
[Analyze grammar]
sato'pi mṛṇmayasyeva yasyÄsaṃvedanÄtmakam |
sÄhaá¹� jagadvigalitaá¹� tamÄhurmunisattamam || 36 ||
[Analyze grammar]
yathÄ Å›Ämyatyasaá¹…kalpÄtsaá¹…kalpanagaraá¹� tathÄ |
vedanotthaá¹� jagadahaá¹� ceti Å›ÄmyatyavedanÄt || 37 ||
[Analyze grammar]
svabhÄvavarjaá¹� Å›abdÄrthÄá¸� sarva eva sahetukÄá¸� |
svabhÄvasya tu yo heturmuktestadanubhÄvanam || 38 ||
[Analyze grammar]
na kasyacitpadÄrthasya svabhÄvo'stÄ«ha kaÅ›cana |
mahÄcidambudravatÄá¸� sarvÄ evÄnubhÅ«tayaá¸� || 39 ||
[Analyze grammar]
mahÄcidanilaspandÄ etÄ evÄnubhÅ«tayaá¸� |
etÄstÄ brahmagaganaśūnyatÄ iti budhyatÄm || 40 ||
[Analyze grammar]
vÄtaspandÄvivÄbhinnau brahmasargau vibhinnatÄ |
tayostvasatyÄ svabhrÄnteá¸� svapne svamaraṇopamÄ || 41 ||
[Analyze grammar]
bhrÄntistu tÄvattattvÄrthavicÄro yÄvadasphuá¹aá¸� |
vicÄre tu sphuá¹e bhrÄntirbrahmatÄmeva gacchati || 42 ||
[Analyze grammar]
bhrÄntistvasatyÄvastveva preká¹£ayÄto na labhyate |
śaśaśṛṅgavadatyacchamato brahmaiva śiṣyate || 43 ||
[Analyze grammar]
anÄdimadhyÄntamanantamacchaá¹� samaá¹� Å›ivaá¹� Å›ÄÅ›vatamekameva |
sarvÄá¹� jarÄmohavikÄrabhÄrabhrÄntiá¹� vimucyÄmbarabhÄvamehi || 44 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the Moksopaya Chapter 190
The Yogavasistha of Valmiki
by Vasudeva Laxmana Sharma Pansikar (2008)
With the Commentary Vasistha Maharamayana Tatparyaprakasa (Volume I and II): Sanskrit Only; [Motilal Banarsidass Publishers Pvt. Ltd.]