365bet

Essay name: Purana Bulletin

Author:
Affiliation: University of Kerala / Faculty of Oriental Studies

The "Purana Bulletin" is an academic journal published in India. The journal focuses on the study of Puranas, which are a genre of ancient Indian literature encompassing mythological stories, traditions, and philosophical teachings. They represent Hindu scriptures in Sanskrit and cover a wide range of subjects.

Purana, Volume 6, Part 1 (1964)

Page:

130 (of 135)


External source: Shodhganga (Repository of Indian theses)


Download the PDF file of the original publication


Warning! Page nr. 130 has not been proofread.

252
पुराणम�- [ܰṇa- ] PURANA
[Vol. VI., No. 1
Jan., 1964]
स्वल्पमत्स्य पुराणम�
[svalpamatsya purāṇam
]
253 अङ्गुष्ठाद्दक्षिणाद्दक्ष�
प्रजापतिरजाय� �
धर्म�
स्तनान्तादभवद्धृदयात्कुसुमायुध� � � �
भ्रूमध्यादभवत्क्रोधो लोभश्चाधरसत्तम� (� सम्भवः) �
बुद्धेर्मोहः समभवदहङ्कारादभूत्ततः (०न्मदः) � १० �
प्रमोदश्चाभवत्कण्ठान्मृत्युर्लोचनत�
रमसः
करमध्यात्त�
नृ� �
ब्रह्मसृनुरभूत्ततः � ११ �
एत� नव सुता विप्रा ( [ṅgṣṭ岹ṣiṇād岹ṣa�
prajāpatirajāyata |
󲹰�
stanāntādabhavaddhṛdayātkusumāyudha� || 9 ||
bhrūmadhyādabhavatkrodho lobhaścādharasattama� (0 sambhava�) |
ܻdz� samabhavadahaṅkārādabhūttata� (0nmada�) || 10 ||
ǻ岹ś󲹱ٰ첹ṇṭԳṛtܰdzԲٴ

첹ٳٳ
nṛpa |
brahmasṛnurabhūttata� || 11 ||
ete nava sutā viprā (
]
? ) कन्यैक� दशमी पुनः �
[kanyaikā daśī puna� |
]
"अङ्गना इत� विख्याता दश (शा) मी ब्रह्मणस्सुत� (:�) ॥१२॥
इत� स्वल्पमत्स्यपुराणे
षट्पादकार्या ( [aṅganā iti vikhyātā daśa (śā) mī brahmaṇassutā (:1) ||12||
iti svalpamatsyapurāṇe
ṣaṭpādakāryā (
]
?) साहस्र� द्वितीयोऽध्याय� �
मनुरुवाच-
[sāhasre dvitīyo'dhyāya� ||
Գܱܰ峦-
]
'बुद्धेर्मोहः
( � )
समभवदिति
यत्परिकीर्तितम� �
अहङ्कारः स्मृतः क्रोधाद् (को वा [ܻdz�
( 3 )
samabhavaditi
yatparikīrtitam |
ahaṅkāra� smṛta� krodhād (ko vā
]
?) बुद्धिर्ना� किमुच्यत� � १॥
मत्स्यरूपी भगवानुवा�-
�.
[buddhirnāma kimucyate || 1||
matsyarūpī bhagavānuvāca-
1.
]
NGOs
सत्त्व� रजस्तमश्चै�
[sattva� rajastamaścaiva
]
3 साम्यावस्थितिश्चैतेषां प्रकृतिः
केचित्प्रधानमित्याद्यामव्यक्तमपर�
एतदे� पुरा सृष्टि प्रजापति�
गुणत्रयमुदाहृतम् �
परिकीर्तिता � � �
जगुः �
करोत� � � � �
गुणेभ्यः क्षोभमाणेभ्यस्त्रय� देवा विजज्ञिर� �
एक मूर्तिस्त्रय� देवा ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा� � � �
सविकारात्प्रधानात्तु महत्तत्त्व� प्रजायते �
महानित� यत� ख्यातिर्लोकाना� जायत� सद� � � �
अहङ्कारश्च महतो जायत� मानवर्धन� �
इन्द्रियाण� तत� पञ्च रक्ष� ( वक्ष्य�) बुद्धिरसान� (वशान� तु �
प्रादुर्भवन्ति चान्यानि तथ� बुद्धि (कर्म) रसान� ( वंशानि तु � � �
श्रोत्रं त्वक्चक्षुपी जिह्वा नासिका चै� पञ्चमी �
पायूपस्थ (स्थौ [sāmyāvasthitiścaiteṣāṃ prakṛti�
𳦾ٱԲٲ峾ⲹٲ貹
etadeva purā sṛṣṭi prajāpati�
guṇatrayamudāhṛtam |
parikīrtitā || 2 ||
jagu� |
karoti ca || 3 ||
guṇebhya� kṣobhamāṇebhyastrayo devā vijajñire |
eka mūrtistrayo devā brahmaviṣṇumaheśvarā� || 4 ||
savikārātpradhānāttu mahattattva� prajāyate |
mahāniti yata� khyātirlokānā� jāyate sadā || 5 ||
ahaṅkāraśca mahato jāyate mānavardhana� |
indriyāṇi tata� pañca rakṣe ( vakṣye) buddhirasāni (vaśāni tu |
prādurbhavanti cānyāni tathā buddhi (karma) rasāni ( vaṃśāni tu || 6 ||
śrotra� tvakcakṣupī jihvā nāsikā caiva pañcamī |
pāyūpastha (sthau
]
?) हस्तपादौ वाक् चेतीन्द्रियसङ्ग्रह� ॥७�
शब्द� स्पर्शश्� रूपं � रस� गन्धश्� पञ्चमः �
उत्सर्गानन्दनादा� सत्यलोपाश्� (� गत्यालापाच) तत्क्रियाः � ८॥
स्�. �. �.�--११ [hastapādau vāk cetīndriyasaṅgraha� ||7||
śabda� sparśaśca rūpa� ca raso gandhaśca pañcama� |
utsargānandanādāna satyalopāśca (0 gatyālāpāca) tatkriyā� || 8||
sva. ma. 3.1--11
]
= श्�. �. �.१३-२३�
[śra. ma. 3.13-230
]
19.
ग्रा. �. भरतः � भरतस्याप्रस्तुतत्वात� रभसस्य का�-मदादिसजातीयत्वात�
समजसत्वम� �
दश पुत्रानुद्दिश्� नवत्वगणनमसङ्गतम् [grā. ma. bharata� | bharatasyāprastutatvāt rabhasasya kāma-madādisajātīyatvāt
samajasatvam |
daśa putrānuddiśya navatvagaṇanamasaṅgatam
]
; तथाप� [ٲٳ辱 ] 'नव [nava] ' इत्येव सर्वत्� पाठः �
मूलमत्स्यस्य मातृकासु नवसु रभ� इत� वा भर� इत� वा उपक्रान्तं
दशमपुत्र विषयमध� नास्ति � मूलमत्स्यद्रविडानुवादे � रभसं करमध्य�
चानुदाहृत्� नवत्वमुक्तम् � भागवते �.१२.१५ श्लो. आरम्� समुद्दिष्टेष�
ब्रह्मपुत्रेषु रभ� इत� वा भर� इत� वा प्रस्ताव� नास्ति �
रा� पुत्रा� [ityeva sarvatra pāṭha� |
mūlamatsyasya mātṛkāsu navasu rabhasa iti vā bharata iti vā upakrānta�
daśamaputra viṣayamadha� nāsti | mūlamatsyadraviḍānuvāde ca rabhasa� karamadhya�
cānudāhṛtya navatvamuktam | bhāgavate 3.12.15 ślo. āramya samuddiṣṭeṣu
brahmaputreṣu rabhasa iti vā bharata iti vā prastāvo nāsti |
rā� putrā�
]
' इत� पूर्वोद्दिष्टस्य�-
[iti pūrvoddiṣṭasyā-
]
'अङ्गजा [ṅg] ' शब्दस्� कन्यानामत्वे� स्त्रीत्वे प्रथमैकवचनत्वं � सन्धिदोष� �
[śabdasya kanyānāmatvena strītve prathamaikavacanatva� ca sandhidoṣa� |
]
'अङ्गजा� [ṅg�] ' इत� पुंस� प्रथमा बहुवचनत्वे
नुवादः � �. �. [iti puṃsi prathamā bahuvacanatve
nuvāda� | ā. ma.
]
'अङ्गजा [ṅg] ' शमी [śī] '
पाठः कन्यकान्वितत्वेन ग्राह्यः �
इत� स्त्रीत्� एकवचनघटितः
[pāṭha� kanyakānvitatvena grāhya� |
iti strītva ekavacanaghaṭita�
]
55 39
79 २३
२४�-४७
१२.
१२३६ [23
240-47
12.
1236
]
=
$939
�. [2. ] 'को वा [ko vā] ' पाठः क्वचित� मूलमत्स्यमातृकास� दृश्यत� �
[pāṭha� kvacit mūlamatsyamātṛkāsu dṛśyate |
]
3.
�. �. � तिरेतेषा� � स्�. �. पाठे वृत्तदोष� �
�.
स्� � मातृकायाम् आसामीयलिखितायां सर्वत्रै� रे� वकारयोर्भ्रान्ति-
दृश्यत� �
[ā. ma. 0 tireteṣāṃ | sva. ma. pāṭhe vṛttadoṣa� |
4.
sva ma mātṛkāyām āsāmīyalikhitāyā� sarvatraiva repha vakārayorbhrānti-
dṛśyate |
]

Let's grow together!

I humbly request your help to keep doing what I do best: provide the world with unbiased sources, definitions and images. Your donation direclty influences the quality and quantity of knowledge, wisdom and spiritual insight the world is exposed to.

Let's make the world a better place together!

Like what you read? Help to become even better: